در مناظرات انتخاباتی بین نامزدها صحبت هایی در مورد میزان اشتغال و بیکاری در کشور عنوان شد، که در ظاهر با هم در تضاد بود. آقای قالیباف، از افزایش نرخ بیکاری از 11 درصد در سال 94 به 12.4 درصد در سال 95 اشاره کرد. از طرفی آقای جهانگیری از آماری خبر داد که بیش از 600 هزار نفر در سال 95 مشغول به کار شده اند. کدام یک از نامزدها اشاره صحیحی به آمارها داشت؟ آیا می توان گفت که هر دو نامزد درست می گفته اند؟
برای پاسخ به این پرسش باید با مفهوم نرخ بیکاری آشنا شویم. "نرخ بیکاری" از تقسیم "تعداد بیکاران" بر "جمعیت فعال" به دست می آید. برای روشن تر شدن بحث گام به گام به پیش می رویم.
1. از مجموع کسانی که بالای 10 سال سن دارند (و در سن کار محسوب می شوند) برخی برای ورود به بازار کار از خود علاقه نشان می دهند و در جستجوی شغل می روند که به این عده، "جمعیت فعال" می گویند. برخی از کسانی هم که در سن اشتغال هستند به بازار کار ورود پیدا نمی کنند. مانند زنان خانه دار، دانش آموزان، دانشجویان، بازنشسته هایی که تمایل به کار ندارند و ....
2. از مجموع کسانی که در "جمعیت فعال" هستند، برخی موفق به یافتن شغل می شوند که به آنان "شاغل" گفته می شود و برخی در یافتن شغل ناموفق هستند که به آنها "بیکار" اطلاق می شود.
بنابراین، نرخ بیکاری از دو جهت می تواند افزایش یابد: کاهش "جمعیت شاغل" و یا افزایش "جمعیت فعال". در سال 1394 تعداد جمعیت فعال حدود 24 میلیون و 686 هزار نفر ( 38.2 درصد) بوده است و این تعداد در سال 96 با رشد بیش از یک میلیونی به عدد 25 میلیون و 791 هزار نفر (39.4 درصد) رسیده است. دو دلیل مهم این افزایش مشارکت را می توان افزایش مشارکت بانوان در اقتصاد و حضور جوانان فارغ التحصیل از تحصیلات تکمیلی ، در بازار کار عنوان کرد.
در طرف دیگر مساله، در همین سال بیش از 600 هزار شغل ایجاد شده است، اما این مشاغل کفاف حضور بیش از یک میلیونی افراد در بازار کار را نداده است و 500 هزار نفر هم به جمعیت بیکاران افزوده شده است.
به این ترتیب هر دو نامزد اشاره صحیحی داشته اند، اما نمی توان از تلاش قابل قبول دولت در ایجاد بیش از 600 هزار شغل چشم پوشی کرد. اما نکته نگران کننده ی مساله بیکاری، نرخ بالای آن در بین جوانان (15 تا 30 سال) است. این عدد نزدیک به 26 درصد محاسبه شده است. این موضوع می تواند مشکلات بسیاری را برای هویت ، ازدواج ، فرزند آوری، منزلت اجتماعی و ... جوانان ایجاد کند. از طرف دیگر بسیاری از معضلات اجتماعی همچون اعتیاد، دزدی، زورگیری و ... مرتبط با مساله اشتغال است.
