خراب آباد

     پس از دهه 1930 میلادی و مطرح شدن اقتصاد کلان توسط جان مینارد کینز، بر اهمیت چگونگی "توزیع درآمد و ثروت" در میان طبقات اجتماعی افزوده شد. یکی از شاخصه هایی که برای سنجش توزیع ثروت مورد استفاده قرار می گیرد، ضریب جینی است. این ضریب عددی بین صفر و یک است، و هرچه به عدد یک نزدیکتر باشد، نشان از تمرکز بیشتر ثروت در دهک های بالای درآمدی دارد.

    نکته ای که حائز اهمیت است، وابستگی دوام یک نظام اجتماعی، به توزیع مناسب درآمد است. بدین مفهوم که اگر در یک جامعه اختلاف طبقاتی افزایش یابد، اعتراض اجتماعی را در پی خواهد داشت. در نظامی که قابلیت تغییر حاکمیت وجود داشته باشد، این اعتراض معمولا در قالب یک انتخابات پرشور و عوض شدن تفکر غالب به ظهور می رسد. اما اگر مردم امید چندانی به تغییر وضعیت خویش در نظام موجود نداشته باشند، این اعتراض به شکل شورش و یا در حالت شدیدتر به صورت انقلاب به وقوع می پیوندد.

    برای نمونه به انقلاب اسلامی ایران در سال 57 اشاره می شود. ضریب جینی در سال 1347 برابر 0.455 بوده است. این ضریب در 10 سال بعد، یک رشد نزدیک به 30 درصدی را تجربه می کند و در سال 1357 به عدد 0.591 افزایش می یابد. این عدد، تنها چند سال پس از انقلاب، کاهش چشمگیری داشته و در سال 1362 به رقم 0.441 می رسد.

   یکی از عوامل مهم شدیدتر شدن اختلاف طبقاتی تورم شدید در یک دوره چند ساله است. چرا که قدرت خرید و به تبع آن ثروت صاحبان مشاغل با درآمد ثابت، ( که اغلب از قشر متوسط و ضعیف هستند) کاهش یافته، و ارزش دارایی های ثروت مندان به سرعت افزایش می یابد.

   سخن آخر اینکه، تداوم روند اقتصادی که اکنون بر کشور حاکم است، موجب اختلاف طبقاتی و به تبع آن نارضایتی مردم می شود. اگر مردم احساس کنند که انتخابات می تواند شرایط داخلی و بین المللی را تغییر دهد، حضور پرشوری در پای صندوق های رای خواهند داشت و جریانی متفاوت از جریان حاکم را بر مسند قدرت می نشانند. و اگر به هر دلیلی کسی رییس جمهور شود که روند موجود تداوم یابد، می توان تبعات شاید جبران ناپذیری را برای آینده نظام جمهوری اسلامی پیش بینی کرد.

  پی نوشت1: ارقام ضریب جینی از مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 45، بهار 1383، صفحه 45 آورده شده است.

  پی نوشت 2: کاهش ضریب جینی که ریاست محترم جمهور در مجلس اعلام کردند، در صورت صحت نیز به دلیل دادن یارانه نقدی است. چرا که دادن این مبالغ در کوتاه مدت کمی ضریب جینی را بهبود می بخشد.